Woensdag, 20 november 2013

Vanuit Ulaan-Uul trekken we verder door het sneeuwlandschap naar Tsaatannuur. Het dorp heeft zijn naam te danken aan de ligging aan het Tsaatanmeer die op dit moment helemaal dichtgevroren is.

We gaan bij een bevriende chauffeur op bezoek en krijgen er een kom Mongoolse spaghetti. Dit zijn noedels met vlees, aardappeltjes en worteltjes maar zonder spaghettisaus. Onze chauffeur kan niet rijden zonder vleesmaaltijd!

Na de maaltijd vraagt de chauffeur ons: ” Shopping? Tabac? ” Daar gaan we… De leiders van het toerisme die ons aanraden om rookgerief en suikergoed mee te nemen naar de minderheidsgroepen. “No way!” Ik weiger dus om die zaken cadeau te doen. Die mensen hebben al eeuwenlang in harmonie met de natuur geleefd en nu gaan de toeristen hun longen en tanden kapotmaken. Uiteindelijk nemen we toch een mengeling van snoepjes mee en ik stop er nog een doosje kaasjes, chocolade en koekjes bij als geschenk.

Daarna rijden we de bergen in op zoek naar de Tsaatan. Tsaatan betekent eigenlijk het volk van de rendieren. (Tsaa=reindeer=rendieren/Tan=people=volk)
Het is de kleinste minderheidsgroep ter wereld. De Tsaatan zijn verdeeld in 2 groepen door een rivier. Wij bezochten de gemeenschap op de westoever en die bestaat uit 41 mensen. De groep op de oostoever is talrijker. In totaal leiden er zo’n 200 Tsaatan nog een nomadenleven. De overige 300 leven in de stad.
Eigenlijk behoren ze tot de Tuva bevolking die in de Tuvan Republiek van Rusland wonen.
In de zomer verhuizen ze naar hoger gelegen gebieden, en dat betekent ook verder weg van het dorp. Ze moeten steeds op zoek naar koude plaatsen omdat hun rendieren hoge temperaturen niet aankunnen. Vandaar dat ze ook geen yaks houden want daaraan zijn die dieren niet aangepast. Ze verhuizen zo n 4 keer per jaar.

Onze cauffeur: “Ai,ai, to much massage. For me no problem, but no good for car.” Het is inderdaad uiterst geaccidenteerd terrein en ik moet eerlijk zeggen dat ik ook even zou denken aan de veringen van mijn auto…
Maar opeens zien we tussen de bomen en paar tenten…en RENDIEREN. We komen aan in een sprookjeswereld… Wij kunnen straks onze bestemming al nalaten bij de kerstman!
De Tsaatan leven in “orts”, een soort wigwamtenten zoals bij de indianen.

We mogen er in eentje slapen. Onze chauffeur ziet het echt niet zitten… “Too cold” …en besluit in zijn busje te slapen. Wij liggen ondertussen lekker in onze slaapzak met een brandend kacheltje naast ons. En toch kan je onze adem zien bij het uitademen.

Weetje:
In de winter smelten ze sneeuw om water te hebben. En je hebt veel vlokjes nodig voor een emmertje water! In verafgelegen plaatsen halen ze in de winter grote blokken ijs van bronwater. Ze leggen die achter het huis want die ontdooien niet. Als de blokken opgebruikt zijn, is het sneeuw, maar die bevatten geen mineralen.

Donderdag, 21 november 2013

Deze morgen gingen we mee om de rendieren te laten grazen. Amai, wat een fysiek heb je daarvoor nodig! ‘s Nachts binden ze de dieren vast aan takken rond de tenten. Ze hebben een soort harnas aan die rond het bovenste van de kop gaat om het gewei niet te beschadigen. Om ze te immobiliseren, binden ze het harnas met een koord aan één van de achterste poten.
We drijven hen door de bossen tot een min of meer open plaats waar ze kunnen grazen. Ze eten korstmossen die momenteel diep onder de sneeuw zitten maar ze leggen ze bloot met hun voorste poten. De rug van de dieren komt tot halverweg mijn bovenarm.
In de taiga lopen is niet zo evident want het zijn allemaal kleine hoopjes aarde waar je tussen glijdt. En de sneeuw erboven maakt het niet gemakkelijker…
De Tsaatan keren in de morgen terug naar het kamp. Over de middag gaan ze terug om de dieren te verplaatsen en ‘s avonds worden ze opgehaald.
Ik begrijp wel dat ze al om 20u in hun bed zitten.

In het kamp maken we kennis met Valérie, een Franse dame die hier gewoon komt leven bij de Tsaatan. We vinden vlug een affiniteit bij elkaar en kunnen veel ervaringen uitwisselen. Ze vertelt me dat de ervaring fascinerend is. Ze leert leven in het nu, in een wereld waar ambitie, winst en afgunst geen betekenis hebben.
“Chaque moment a son importance.”
Tijdens het wandelen door de taiga had ik dezelfde bedenkingen. Wij doen alles eraan om muntjes te verzamelen die we op het einde toch terug moeten afgeven. Dit verzamelen brengt veel kopzorgen en complicaties met zich mee. Wat niet betekent dat een basis niet noodzakelijk is. Maar vaak vergeten we te leven. Hier kunnen ze maar per dag of uur denken, want de natuur bepaalt de rest.
Vrijheid ervaren is het mooiste geschenk in een mensenleven. Ik spreek niet over een leven zonder verantwoordelijkheden, dat is geen vrijheid, dat is vluchten. Maar in harmonie met jezelf kunnen voelen en beslissen, dat noem ik vrijheid.

Vrijdag, 22 november 2013

Deze morgen verlaten we met veel spijt in het hart de Tsaatanfamilie. Het werd onze beste ervaring in Mongolië!
Ook onze chauffeur ontdooide na zekere tijd. Zijn vooroordelen en schrik voor deze mensen ebde weg naarmate wij ons meer gingen amuseren. Gisterenavond kwam hij toch even piepen toen de rendieren terug werden gebracht en ook deze morgen was hij van de partij.

Amai, hier heb je wel conditie nodig. We liepen nog even mee met de familie om de dieren naar de graasplaats te brengen. Je kunt het zien als een ochtendwandeling, maar dan wel op oneffen terrein, de taiga…en in de sneeuw.
Een prachtige zonsopgang zorgde voor schitterende kleuren op het bos en de rendieren.

Deze avond slapen we terug in Ulaan Uul, maar dit keer in de legerkazerne. Dat is ook eens iets anders…

Zaterdag, 23 november 2013

Vandaag helemaal terug van Ulaan Uul naar Moron waar we in een heerlijk luxehotel overnachten. Een douche na 20 dagen!!! Wat een heerlijk gevoel!!!
…

Back in Морон we ask a permit to enter the Дархадын Хондий (Darkhad Depression), a valley roughly as big as the Ховсгол Нуур. This location is most time of the year hard to reach… There is a way over the mountains from the lake, but this can only be done during summer (by car when it is not too muddy or by a 2 day horse/hiking trip), in winter snow blocks all the way. The other way is a 300 km ‘massage’ trip from Морон, but this way is also blocked often by mud or snow… We have to take this road… And let’s cross the fingers we can reach the Tsaatan people.

The Tsaatan people – literally reindeer (= Tsaa) people (= tan) – live a real nomadic life with their herds, mostly seeking the cold. They are truly nomadic and change some 4 times a year from location. They live in orts, similar to the native American teepees, instead of GER. And these are really cold according to Nyama, ‘no good’ to go and sleep there… Especially not this time of the year. But when we put something in our minds, try to change that! Just for some icy temperatures?
In days of old they really relied on their reindeer for everything: food, milk, skins for clothing, transport, antlers for art and medicine – nowadays they don’t often eat the meat anymore. They change/buy yak, sheep or cow from the people in the villages. They still use the deers for transport, milk, antlers and mainly as a tourist attraction. These people had a lot to suffer from uncontrolled tourism. And we feel also being turned in that wheel, because Nyama asks us if we want to buy tabac, sugar sweets or cosmetics as presents for them… It is a tradition to take presents with you when you go, so we have no real choice. The sweets we can agree upon.
Nowadays there are only some 500 left, 300 in cities and 200 nomadic. But they have some 10000 sq km of Mongolian taiga to play around…
The reindeers need constant cold, the lichen they eat can only be found in certain areas of the taiga forests. For the health of the animals it is important to keep them under certain temperatures. Therefore they need to move often. In summer they live high up into the mountains, providing the animals the cold and lichen they need. That makes them hard to reach. With the cold and snow there is now a camp some 25 km from Цагааннуур, above that this weather killed all the mosquitos that make life a hell here during summer. The current encampment can more easily reached by car. Lucky us.

After a two days – 10 hours – bone crushing ‘massage’ road, we arrive in the middle of the taiga at a wooden house, surrounded by reindeer and a couple of orts… We made it! Especially thanks to the weather and the driving skills of Nyama. Some parts were really hard to cross. The valley here is a centre of shamanism, what we discover when we drive down into the depression (all entry roads require mountain crossing, what makes it a hazardous trip). By passing a couple of shamanistic pillars, Nyama stops to bring a small sacrifice of a couple of cookies for a good trip… And it worked 🙂
The camp we find houses some 41 people and 400 reindeers. Among them lives Valerie, a French woman, who wants to experience their life for a couple of months. This makes our entrance easier, since she understands a couple of words Tsaatan.

Along the road we were more than once mesmerised by the snow landscape. We often stop to take photographs and once we make a climb uphill for a mesmerising experience! It feels like we’re in the fairytale valley… The snow don’t stick, but stays perfectly crystallised. Wonderful to observe. The pictures tell enough.

By entering the village, we receive a warm welcome and the people are really happy with the sweets… The next two days we’ll live like the herders. Getting up before sunrise, to bring the hordes to their grazing grounds when the sun gets up. A hard trip by foot through the taiga and snow, guiding the animals. When they reach the grounds, the lead animals are attached to some wood. (They wear a harness around the head, to lead and attach them). The little ones stay close to their mothers, so these don’t need to be attached. While they graze, we can go back home.
At noon we return to the grounds with some more animals, this time we simply lead them by hand on a rope, and replace the other ones at the same spot, so they can keep grazing. Afterwards Ilse is left behind to take some pictures.
Before sunset we return to bring the herd back home, where they stay during the night… And we can have dinner and then sleep. Funny enough, Nyama sleeps all the time in the car. He states that the ords are too cold, so he puts a canvas over the car and gets in. We wonder if this is warmer by -15° during the nights… But we’re sure he counts down till our departure. The weather and cold probably give him some nightmares. While we keep buggering him we want to stay a while and suffer no cold.

The second day Nyama starts to enjoy the place… In the evening he even joins us while we bring the reindeers back home. He only brings some sad news too, they foretell snow the day after tomorrow, so we have to leave earlier, since the valley is otherwise locked down with snow on the entrance pass.
On the way back we sleep in an army post in Улаан Уул, before we cross the pass next day in the snow. We’re very happy we could make it that far, since that late in november the roads are blocked most of the time! But the experience we received with these people is unforgettable…

We end this trip with a luxurious hotel in Морон, where we finally have a good shower and amazing beds… We still love Mongolia!
It is clean, quiet and the people are very friendly.